نبشی | عکس از م. صیاد

محمد صیادصبور(متولد ۱۳۲۶، بندرانزلی، ایران) یا «م. صیاد» -آن‌گونه که پشت عکس‌هایش مُهر می‌زند- از پیشکسوتان عکاسی خبری در ایران است. از نوجوانی برای کار به تهران آمد و پس از چندی در آتلیه‌ی فتوپلازا مشغول به کار شد و عکاسی را آموخت. سپس با علاقه‌ای که به عکاسی خبری پیدا کرده بود، در سال ۱۳۴۸ وارد کانون خبرنگاران شد و فعالیت حرفه‌ای تازه‌ی خود را آغاز کرد. در سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ با روزنامه‌ی آیندگان در بخش‌های سیاسی، ورزشی و اجتماعی همکاری کرد. از سال ۱۳۵۷ و در آستانه‌ی انقلاب، درحالی‌که هنوز در آن روزنامه مشغول به کار بود، همکاری خود را با خبرگزاری آسوشیتدپرس آغاز کرد که تا سال ۱۳۸۰ ادامه یافت.

صیاد از همان آغاز جنگ ایران و عراق به صورت مستمر برای تهیه‌ی عکس و ارسال آن به جبهه‌ها می‌رفت. عکس‌های مربوط به دوران انقلاب و جنگ محمد صیاد در کتاب‌های مختلفی به چاپ رسیده، از جمله انقلاب نور، ۴۴۴ روز: داستان گروگان‌های آمریکایی در تهران، دفاع عاشقانه و جنگ تحمیلی: دفاع در برابر تجاوز. او در سال ۱۳۵۸ به اتفاق کاوه گلستان کتاب شورش را منتشر کرد که گزارشی تصویری از روزهای منتهی به انقلاب است. صیاد در سال ۱۳۵۹ به خاطر عکس‌های مربوط به شکست نیروهای دلتا در عملیات طبس موفق به دریافت جایزه‌ای برای بهترین عکاس خبری خاورمیانه شد. نخستین نمایشگاه انفرادی از آثار محمد صیاد سال ۱۳۹۸ در مرکز نبشی با عنوان «اقلیم حیرانی» برگزار شد که به عکس‌های او از کوچ تحمیلی آوارگان کرد عراقی به ایران در دوران صدام می‌پرداخت. او در حال حاضر عضو انجمن عکاسان مطبوعات ایران است و در تهران زندگی و کار می‌کند.

نمایش «عکس از م. صیاد» همسو با رویکرد آرشیومحور نبشی در دو بخش با محوریت دو موضوع انقلاب و جنگ در تابستان ۱۳۹۹ برگزار می‌شود. هر بخش بیش از چندصد فریم عکس را شامل می‌شود و به روایت مستند و اخباری صحنه‌هایی از این دو واقعه می‌پردازد که ظرفیت نماد شدن و جاودانگی یافته‌اند. پس از نمایشگاه «اقلیم حیرانی» که روایت رنج آوارگان و کوچندگان کردهای عراق و پناه‌شان به خاک ایران در دوران اعمال فشار حکومت صدام بر آن‌ها بود، این دومین نمایش عکس‌های خبری محمد صیاد در مرکز نبشی است.

هر دو بخش نمایشگاه، با دوربینِ صیادِ همیشه‌حاضر‌درصحنه ثبت و ضبط شده است. در کنار پرینت‌های عکاس در همان روزها که گاه برای روزنامه‌ها و گاه با متنی کوتاه برای ارائه به خبرگزاری‌ها آماده می‌شدند؛ برخی از نگاتیوها انتخاب و به همراه تعدادی از «کنتاکتشیت»های اسکن‌شده‌ی آرشیو عکاس-که به صفحات دکوپاژ یک فیلم می‌ماند- روی کاغذ عکس چاپ شده‌اند.

روایت بخش اول از گرماگرم روزهای انقلاب آغاز می‌شود: عکس‌هایِ سرریز از جمعیت، روزهایی را به یاد می‌آورد که مردم و خیابان‌های تهران سرشار و شورمند، به تماشای فتح و ظفر نشسته بودند. در این مجموعه‌عکس، روایت انقلاب را در چند پرده شاهدیم؛ قسمتی تا انتهای سال ۱۳۵۷ را به تصویر کشیده‌اند و قسمتی دیگر تا جریان‌های اوایل دهه شصت و اتفاقاتی که در ادامه‌ی جریان‌های انقلاب شکل گرفته‌اند. محمد صیاد با بودن در میان مردم و برداشتن نماهایی مشابه با زاویه‌دید جمعیت حاضر، لحظه‌هایی را ثبت کرده که هم‌زمان حس بیم و امید را منتقل می‌کنند. بخش زیادی از پرینت‌ها و نگاتیوهای این دوران در گیرودار انقلاب و حوادث جانبی آن از میان رفته‌اند که موجب نازک بودن پرونده‌ی عکس‌های انقلاب نسبت به دیگر پرونده‌های موضوعی عکاس شده است.

بخش دوم این نمایشگاه به دوره‌ی هشت‌ساله‌ی جنگ ایران و عراق اختصاص دارد. عکس‌های دوران جنگ از زندگی روزمره‌ی مردم ایران در هنگام جنگ آغاز می‌شود و فضای جبهه و خط‌مقدم، ویرانی‌ها، مقاومت خرمشهر و اهواز، بمباران‌های شهری و لحظه‌های حماسی و تراژیک را در بر می‌گیرد. ویژگی‌ بارز این عکس‌ها، بازتاب وفادارانه‌ به واقعیت هر رویداد به‌دور از هر نگاه جانب‌دارانه و صحنه‌پردازی‌شده است؛ م. صیاد معتقد است عکاس خبری باید هر بار شاترش را با شرافت تمام بزند.

بخش اول: عکس‌های انقلاب

از ۳ تا ۲۸ مرداد ۱۳۹۹

یک‌شنبه تا پنج‌شنبه: ساعت ۱۲ ظهر تا ۸ شب

جمعه: ۴ بعد از ظهر تا ۸ شب

مرکز نبشی روزهای شنبه تعطیل است