آرا گولر

آرا گولر فوتوژورنالیست بین‌المللی شناخته‌شده‌ای است که به نقش‌آفرینی در ارتقا و غنی ساختن جایگاه فرهنگی ترکیه ادامه می‌دهد. او که «چشم استانبول» خوانده می‌شود خود را خبرنگاری می‌داند که مشتاق است تاریخ وفرهنگ را از طریق حضور آدم‌ها ثبت کند. تبحر او هیچ مرزی ندارد. از نظر او فوتوژورنالیسم مدیوم کاملی است برای بازتاباندن واقعیت و حقیقت جهان، ثبت و جاودانه ساختن لحظات زندگی، خاطرات، رنج‌ها و تواریخ؛ در مقایسه با هنر که مدیومی است که می‌تواند دروغ‌گو باشد۰

در دهه‌ی ۱۹۷۰ آرا گولر به ثبت پرتره‌ی سلبریتی‌ها، هنرمندان و سیاست‌مداران مشهور علاقه‌مند شد. نام‌هایی از جمله سالوادور دالی، پابلو پیکاسو، آلفرد هیچکاک، ماریا کالاس، ایندیرا گاندی و حتی وینستون چرچیل جزو مجموعه‌ی او هستند. عکس‌های او گواه روابط متعددی است که در طی زندگی شخصی و حرفه‌ای‌اش گسترش داد۰

آرا گولر جوایز بسیاری دریافت کرده است، از جمله عکاس قرن ترکیه در سال ۱۹۹۹، نشان لژیون دونور فرانسه، جایزه‌‌ی لوسی برای یک عمر دستاورد در سال ۲۰۰۹ و اخیرا جایزه‌ی افتخاری نورمبرگ در سال ۲۰۱۷. کتاب‌ها و مقالات بسیاری نیز درباره‌ی این فرد یگانه یعنی آرا گولر منتشر شده است۰

مجله‌های اشترن، پاری ماچ، تایم و بسیاری دیگر به او کار سفارش داده‌اند. همچنین او پس از ملاقات شخصی با مارک ریبو و آنری کارتیه برسون به آژانس مگنوم فوتوز پیوست. عکس‌های او هم‌اکنون جزو مجموعه‌های موسسه‌های مختلف در سراسر دنیا هستند. تاثیرگذارترین جنبه‌ی کار او بر تنوع موضوعات متکی است. آن‌چه که او «بایگانی» توصیف می‌کند درواقع مجموعه‌‌ای متشکل از بیش از هشتصد‌هزار اثر هنری است۰

——————————————————————————————————————————————————————————-

آرا گولر؛ مورخ بصری استانبول

مرکز نبشی در آخرین رویداد سال ۱۳۹۷ خود به نمایش عکس‌های آرا گولر، عکاس سرشناس ارمنی‌تبار ترکیه، خواهد پرداخت.  این نمایش با عنوان  «آرا گولر، وقایع‌­نگار تاریخ فراموش­‌شده»، از تاریخ ۱۲ بهمن تا ۲۴ اسفند برگزار می‌شود و علاوه‌بر نمایش گزیده‌ای از عکس‌های این فوتوژورنالیست شهیر بین‌المللی، شامل رونمایی کتاب عکس‌ها، اولین نمایش فیلم مستند «جهان آن‌گونه که هست» ساخته‌ی جُشکون آرال و نیز نشست‌و گفت‌و‌گو در باب  زندگی و هنر این عکاس فقید خواهد بود. تهران نقطه‌ی آغازین اولین تور نمایشگاهی آرا گولر پس از درگذشت وی است و بعد از ایران این تور در کشورهای دیگر ادامه می­‌یابد۰

آرا گولرعکاس ترکِ ارمنی‌تبار در «استانبول» متولد شد. او نمونه‌ای شاخص از عکاسانی است که تجربه‌ی دیداری و پایداری‌اش در تولید عکس، بخشی جدانشدنی از تاریخ بصری شهری است که بسیاری آن‌ را از دریچه‌ی عکس‌های او شناخته‌اند. با این وجود اگرچه عنوان «چشم استانبول» برای دهه‌ها عکاسی گولر از استانبول مدرن، شایسته‌ی اوست اما همان‌طور که خودش بر آن تاکید دارد او شهروند جهان و عکاسی جهانی است۰

 او که بیش از هر چیز خود را عکاس خبری می‌دانست در اوایل دهه‌ی ۱۹۶۰ میلادی و پس از آشنایی با آنری کارتیه برسون و مارک ریبو به «آژانس عکس مگنوم» پیوست. عضویت گولر در مگنوم زمینه را برای آشنایی او با الگوهای تثبیت شده‌ی آژانس در آن سال‌ها را فراهم آورد. عکاسی با دوربین لایکا، استفاده از فیلم عموما سیاه‌و‌سفید، پایبندی به نظریه‌ی «لحظه‌ی قطعی» و تولید عکس‌هایی با سویه‌های اجتماعی، بخشی از این ارزش‌هاست که در بیشتر آثار گولر حتی بعد از جدایی او از مگنوم قابل پیگیری هستند. اگرچه گولر مانند سایر عکاسان خبری علاقه‌مند ثبت واقعیت بود اما نگاه شاعرانه‌ی او و توجهش به اصول ترکیب‌بندی کلاسیک، عکس‌هایش را همانطور که «اورهان پاموک» (نویسنده‌ی مشهور ترک) به آن اشاره می‌کند زیبا می‌نمود. با این نگاه عکس‌های آرا گولر نه تنها برای مخاطبان خاص بلکه برای بسیاری از مردم عادی جذاب، چشم‌نواز و قابل فهم هستند۰

مجموعه آثاری که گولر بیش از همه با آن شناخته می‌شود کاوش‌های تصویری او از محیط آشنا و زیسته‌ی خود (استانبول) است. نگاه جست‌و‌جوگر و عمیق او در عکس‌های استانبول لایه‌های پنهان و نمایی غیرتوریستی از شهری توریستی را به مخاطب عرضه می‌کند. از زاویه‌ی دوربین آرا گولر اگرچه مستند کردن بناها، اسلکه‌ها و خیابان‌های شهر مهم است اما ثبت مردم شهر و احساسات آن‌ها برای او در الویت قرار دارد. از این رو او توانست با تلاش خستگی ناپذیر خود بخشی از روح این شهر را به تسخیر عکس‌های خود در آورد۰

آرا گولر به عنوان یکی از مطرح‌ترین و شناخته شده‌ترین عکاسان ترکیه از بسیاری از هنرمندان، سیاست مداران و افراد مشهور در جهان نظیر پابلو پیکاسو، سوفیا لورن، سالوادور دالی و وینستون چرچیل و … عکاسی کرده است. نکته‌ی جالب این‌که، گولر در ثبت پرتره‌های افراد با کنار گذاشتن سنت‌های دیداری عکس‌های اجتماعی خود تلاش نموده تا سویه‌های نویی در نگاه عکاسانه‌ی خود بیابد. به همین جهت عکاسی از زوایای غیرمتعارف با لنزهایی با فواصل کانونی کوتاه نشانه‌هایی از تلاش او برای یافتن نوعی نگاه شخصی در ثبت افراد مطرح است. به‌نظر می‌رسد قرار‌گیری افراد مطرح در جلوی لنز دوربین راه را برای تجربه‌گری گولر باز نموده و او را از پایبندی صرف به اصول کلاسیک عکاسی خبری دور می‌کند۰

با این همه اعتقاد او مبنی بر ثبت واقعیت توسط عکاسی، سبب شده تا او خود را همواره «مورخ بصری جهان» و نه یک «عکاس هنری» بنامد. عکاسی که آثارش برای همیشه به عنوان اسناد تصویری ارزشمندی از دوره‌ی زمانی زندگی‌اش باقی خواهد ماند۰

مهدی وثوق‌نیا